چه عوامل سازمانی بر رضایت شغلی تاثیرگذار است و چطور می توانید آنها را شناسایی کنید؟

فکر می‌کنید میزان درآمد شما چقدر در میزان رضایت شغلی‌تان موثر است؟ آیا ممکن است ساعت‌ها ماندن در ترافیک باعث شود نسبت به کار خود بی‌علاقه شوید؟ شاید با خود بیندیشید چه عوامل سازمانی و محیطی دیگری ممکن است باعث کاهش یا افزایش رضایت شغلی شما شود؟ اگر به شناسایی این عوامل علاقه‌مند هستید، تا انتهای این مقاله از ردپا با ما همراه باشید.

عوامل سازمانی

هر شرکت و سازمانی به عنوان یک اجتماع کوچک از افرادی تشکیل شده که برای یک هدف مشترک در تلاش هستند. این افراد هرکدام تحت‌تاثیر ویژگی‌های فردی ممکن است به نوعی با سازمان تعامل داشته باشند، اما بعضی عوامل سازمانی هم وجود دارد که ممکن است رضایت شغلی افراد را تحت‌تاثیر قرار دهند. در ادامه به معرفی این عوامل می‌پردازیم و به شما می‌گوییم چطور با آنها روبه‌رو شوید تا به حداکثر رضایت شغلی برسید. پس با این قسمت ردپا با ما همراه باشید.

• سیستم درآمد و پاداش

فرض کنید برای مصاحبه شغلی به یک شرکت مراجعه کرده‌اید. فرد مصاحبه‌کننده از شما در خصوص میزان پرداختی موردنظرتان سوال می‌کند. پاسخ شما به این پرسش در میزان رضایت شغلی شما برای ادامه همکاری با این شرکت تاثیر بسزایی دارد. ممکن است برای به‌دست آوردن این موقعیت شغلی حقوق بسیار پایین‌تری از آنچه که واقعا استحقاق آن را دارید، پیشنهاد دهید.

این کار ممکن است باعث شود آن شغل را به دست آورید، اما احتمالا با گذشت زمان کمی رضایت شغلی شما کم شده یا از بین خواهد رفت. مدیران آگاه با درنظر گرفتن حقوق مناسب و منصفانه برای هر شغل و همچنین پاداش‌هایی در قبال حسن انجام کار کارمندان، سعی می‌کنند رضایت آنها را به دست آورند. تحقیقات نشان می‌دهد اگر افراد رفتار سازمان در برابر درآمد و پاداش‌های شغلی را عادلانه بدانند، تعهد و رضایت شغلی بالایی از خود بروز می‌دهند.

اگر نگاهی به شرکت‌های موفق دنیا بیندازید، می‌بینید این شرکت‌ها برای تشویق و انگیزه‌بخشی به کارکنان، از پاداش‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. ممکن است بعضی از آنها مرخصی تشویقی برای کارمندان درنظر بگیرند یا مبلغی را به حقوق ماهانه اضافه کنند. بعضی سازمان‌ها بن‌های اقامت رایگان در شهرهای مختلف کشور را برای کارکنان درنظر می‌گیرند و برخی دیگر بیمه‌های سلامت را ارائه می‌کنند.

هرکدام از این موارد می‌تواند به افزایش رضایت شغلی کارمندان یک سازمان کمک کند. هنگام انتخاب شغل می‌توانید هرکدام از این موارد را مدنظر قرار دهید.

• امنیت شغلی

تحقیقات نشان داده است که میزان اضطراب شما در محل کار ارتباط نزدیکی با احساس امنیت شغلی‌تان دارد. هرچه در محل کار خود احساس اضطراب و استرس بیشتری داشته باشید، احساس عدم‌امنیت شغلی در شما بیشتر است. گاهی نیز نوع قراردادی که در بدو ورود به سازمان با شما بسته می‌شود، در میزان رضایت شغلی شما تاثیرگذار است. فرض کنید سازمان هر سه ماه قرارداد شما را تمدید کند. هر روز شما باید نگران این باشید که آیا سازمان قرارداد بعدی را با شما امضا خواهد کرد یا خیر. مشخصا نوع قراردادی که سازمان با شما می‌بندد، اعم از موقت، فصلی، نیمه وقت، تمام وقت، سالانه و … در میزان رضایت شغلی شما موثر خواهد بود.

ممکن است بخشی از اضطراب شما در کار واقعی نبوده و در مسائل شخصیتی شما ریشه داشته باشد. برای شناسایی این جنبه از شخصیت خود بهتر است به شناخت دقیق‌تری از خود برسید و سعی کنید مسائل و مشکلات درونی خود را به صورت ریشه‌ای شناسایی کنید. برای این کار می‌توانید از متخصصان رواشناسی و مشاوره کمک بگیرید. گاهی هم احتمال دارد احساس عدم‌امنیت شغلی شما ناشی از نحوه برخورد مدیرتان باشد. برای رهایی از این مساله چه باید کرد؟

بهتر است این موضوع را با مدیر خود درمیان بگذارید و دلایل آن را شناسایی کنید. گاهی عدم‌رضایت مدیرتان از بخشی از کارهایی که به شما محول کرده، باعث ایجاد فضای منفی بین شماست. توصیه می‌کنیم این چالش‌ها را به صورت شفاف با مدیرتان مطرح کرده و سعی کنید برای هرکدام راه حلی بیابید. به این ترتیب به افزایش رضایت شغلی خود کمک خواهید کرد.

• تامین نیازهای اساسی پرسنل

این مولفه احساس خوشبختی، امنیت، آرامش‌خاطر، سلامت روحی و جسمی کارکنان، زندگی راحت و… را دربرمی‌گیرد. طبق نظریه سلسله مراتب مازلو، افراد زمانی به خودشکوفایی می‌رسند که اولیه‌ترین نیازهای آنها برآورده شده باشد. هرچه شغل شما در برآورده کردن این نیازها موفق باشد، میزان خودشکوفایی شما و به تبع آن رضایت شغلی‌تان بیشتر خواهد بود.

اما اگر این مولفه در شغل شما کمرنگ بود یا وجود نداشت، باید چه کار کنید؟ بهترین راه این است در جلسات دوره‌ای که با مدیر خود دارید، این مسائل را مطرح کنید. به عنوان پیشنهاد برای بهبود عملکرد خود و همکارانتان از او بخواهید مواردی را که برای سازمان قابل فراهم کردن است، برآورده سازد. ممکن است با خود فکر کنید مطرح کردن این مسائل تغییری در روند کلی سازمان ایجاد نخواهد کرد. تحقیقات نشان داده بیان این مسائل در ساخت قدم‌های ابتدایی تغییرهای بزرگ بسیار اثربخش هستند.         

• روحیات مدیر و نوع ارتباط شما با او

 یکی از مولفه‌های مهم میزان رضایت شغلی و همچنین تعهد شغلی، مدیر و سرپرستی است که شما با ایشان کار می‌کنید. در یک کار ایده‌آل رابطه‌ای که شکل می‌گیرد همکاری توام با احترام متقابل است. اگر شما مجبور باشید از صبح تا پایان ساعت کاری خود فردی عصبی، پرخاشگر و همواره ناراضی را تحمل کنید، ممکن است رضایت شغلی شما کم شود. شاید مدیر شما شخصیت بسیار خوبی داشته باشد، اما از نظر تیپ شخصیتی با شما متفاوت باشد. ممکن است این عدم‌هماهنگی موجب شود با او سخت ارتباط برقرار کنید.

اگر به این عدم‌تطابق برخوردید، باید چه کار انجام دهید؟ گاهی شناخت ویژگی های شخصیتی خود و اطرافیانتان باعث می‌شود بهتر بتوانید با آنها ارتباط برقرار کنید. به عنوان مثال فرض کنید مدیر شما شخصیتی حسی داشته و به جزییات کار شما توجهی ندارد و تنها عملکرد شما در پایان کار برایش مهم است. حال آنکه شما با شخصیتی شمی، تمرکز زیادی بر کلیات و مسائل تئوری دارید. شاید در یک جلسه کاری شما بخواهید همه جزییات کاری خود را با مدیرتان مطرح کنید، اما مدیرتان علاقه‌ای به شنیدن این جزییات نداشته باشد و فقط عملکرد نهایی شما برایش مهم باشد. ممکن است شما از این وضعیت احساس ناامیدی کنید و رضایت شغلی خود را از دست دهید، اما با دانستن تفاوت تیپ‌های شخصیتی مدیران و همکارانتان، راحت‌تر می‌توانید آنها را بپذیرید و تعاملات خود را بر این اساس تنظیم کنید.    

• سیاست‌های سازمان در خصوص قوانین ارتقا شغلی

گاهی ممکن است در ذهن خود دورنمایی از کارتان را تصور کنید و با خود بگویید در پنج سال آینده موقعیت شغلی من در شرکت چقدر ارتقا پیدا کرده است؟ ده سال آینده چطور؟ انتظار ارتقا شغلی برای افراد با تیپ‌های مختلف شخصیتی متفاوت است. ممکن است بعضی افراد ترجیح دهند تا پایان بازنشستگی در پست فعلی خود باقی بمانند و کار ثابت و یکنواختی انجام دهند، اما تصور انجام همان کار برای فردی با تیپ شخصیتی کمال‌طلب دلهره‌آور باشد. اینکه شما چقدر به ارتقا شغلی علاقه‌مند باشید، مستقیما به تیپ شخصیتی و روحیه شما وابسته است. شغلی که انتخاب می‌کنید، باید به گونه‌ای باشد که انتظار شما از ارتقا شغلی را برآورده کند.

تصور کنید تحت‌نظر مدیری کار می‌کنید که فردی قدرت‌طلب است و هیچ‌ اختیاراتی را به کارمندان خود تفویض نمی‌کند. چنین فردی با گذشت سال‌های متمادی کار صادقانه، هیچ‌ ترفیعی برای کارمندان خود در نظر نمی‌گیرد. ممکن است شما در چنین سازمانی به مرور زمان دچار یاس شوید و هیچ آینده شغلی برای خود متصور نشوید. در نتیجه به مرور رضایت شغلی خود را از دست می‌دهید.

متاسفانه این عامل از عوامل سازمانی را نمی‌توان تغییر داد یا کنترل کرد. زیرا سیاست‌های کلی یک سازمان را سران آن سازمان طراحی می‌کنند، اما با دانستن میزان تاثیرگذاری آن بر رضایت شغلی، می‌توانید با دید بازتری نسبت به آینده شغلی خود برنامه‌ریزی کنید.

عوامل محیطی

عوامل محیطی به گونه‌ای غیرمستقیم بر رضایت شغلی شما تاثیر دارد. به برخی از این عوامل که در رضایت شغلی شما موثر است، اشاره می‌کنیم.

• فاصله منزل تا محل کار

یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی که بر رضایت شغلی شما اثرگذار است، فاصله منزل تا محل کار است. ممکن است شما کار بسیار مناسبی پیدا کنید، اما دوری منزل تا محل کارتان باعث شود هر روز انرژی زیادی را در مسیر از دست دهید. این شرایط باعث افت عملکرد و رضایت شغلی‌تان می‌شود. اگر باید ساعت‌های طولانی را در ترافیک سپری ‌کنید تا به محل کار خود برسید، سعی کنید زمان‌هایی را انتخاب کنید که ترافیک کمتری دارد. همچنین بهتر است از وسایل حمل‌ونقلی استفاده کنید که این فاصله را کمتر کند. مثلا ممکن است در مسیر رفت‌وآمد با اتوبوس یک ساعت در مسیر باشید، این درحالی است که همان مسیر با قطار سریع‌السیر نصف شود.

• محیط‌هایی که کار در آنها سخت است (مانند معادن، بیمارستان و …)

محلی که شما در آنجا کار می‌کنید، با میزان رضایت شغلی شما ارتباط تنگاتنگی دارد. ممکن است شما به عنوان یک پرستار در بیمارستان مشغول کار باشید. طبیعی است که شب‌هایی در هفته به عنوان شیفت در محل کار خود حاضر شوید. ممکن است به عنوان مدیر پروژه مجبور باشید در ساختمانی در حال احداث حاضر شوید، اما به گرد و غبار حساسیت داشته باشید. همه این موارد در میزان رضایت شغلی شما بسیار موثر است. به همین خاطر قبل انتخاب شغل باید ویژگی‌های محیطی هر شغل را به خوبی بشناسید و بسنجید آیا می‌توانید آنها را بپذیرید یا خیر. چرا که ویژگی‌های محیطی یکی از مهم‌ترین عواملی است که تغییر آن دشوار و گاه نشدنی است. اگر شما به شغلی علاقه زیادی داشته باشید، می‌توانید طوری این عوامل محیطی را مدیریت کنید که در انگیزه و رغبت شغلی شما کمترین تاثیر را داشته باشد.

حال آنکه ممکن است در اتاقی که در آن کار می‌کنید، تابستان‌های گرم و زمستان‌های سردی را تجربه کرده باشید. در چنین محیط‌هایی می‌توانید از مدیر خود بخواهید با قرار دادن سیستم گرمایش و سرمایش مناسب باعث بهبود عملکرد و رضایت شغلی شما شود.

• محیط‌هایی که کمترین جذابیت را دارند

گاهی ممکن است در محیطی کار کنید که به نظرتان خسته کننده و یکنواخت باشد، همه چیز نامرتب و فضا خیلی کوچک به نظر برسد. در این چنین محیطه‌ایی چه باید کرد؟ یکی از کارهای مهمی که می‌توانید انجام دهید، اضافه کردن جزییاتی است که موجب بهبود عملکرد و رضایت شغلی شما شود. مثلا گاهی خرید چند گلدان کوچک، تابلوهای چشم نواز، وسایل رومیزی جذاب و… باعث می‌شود فضای کاری دلچسب‌تر باشد.

پله آخر

عوامل محیطی و سازمانی انعطاف کمتری نسبت در برابر تغییر دارند و شما در تغییر آنها نقش کمتری ایفا می‌کنید. اما با انجام همین تغییرات کوچک و هرچند جزیی می‌توانید این عوامل را مدیریت کرده و باعث افزایش رضایت شغلی خود شوید. اگر شما نیز در کار خود با این عوامل یا عوامل دیگری مواجه شده‌اید، می‌توانید تجربه‌های خود را با سایر کاربران ردپا به اشتراک بگذارید.